YUSUF E. YEŞİLYURT
Hayatı anlamlandırmak ve amaçlarımızı gerçekleştirmek isteyen bizler, sürekli olarak kendimizi geliştirmeye ve hedeflerimize yönelmeye çalışırız. Bu hedeflere ulaşma ve anlamın peşinden gitme çabamız, kullandığımız araçlar ve süreçlerle sıkça sekteye uğrayabilir ve bizi zorluklar ve engellerle karşı karşıya bırakarak şevkimizi, motivasyonumuzu azaltabilir. Ama insanların bu engelleri aşmalarına yardımcı olma potansiyeli taşıyan; onların nihai hedeflerine ulaşmalarına, hayatın daha derin anlamlarına odaklanmalarına ve dolayısıyla daha tatmin edici bir hayat sürdürmelerine imkân tanıyan araçlar da var.
Yapay zekâ (YZ) teknolojisinin başarılı bir örneği olan ChatGPT, yeni ve yenilikçi bir araç olarak işte onlardan biri.
ChatGPT, OpenAI tarafından geliştirilen ve 30 Kasım 2022’de insanların kullanımına açılan devrim niteliğindeki YZ tabanlı bir dil modelidir. GPT-4 mimarisine dayalı olarak oluşturulan bu model, önceki versiyonları olan GPT-3 ve GPT-2’nin üzerine inşa edilmiştir. Her yeni versiyon ile birlikte, modelin parametre sayısı artarak dil üretme ve anlama becerileri geliştirilmiştir. GPT-3 modelinde yaklaşık 175 milyar parametre bulunurken, GPT-4’teki parametre sayısı çok daha büyüktür (100 trilyon parametreye sahip olduğu iddia ediliyor) ve bu da modelin başarıyla çalışma potansiyelini önemli ölçüde arttırıyor.
Gelin ChatGPT’yi daha yakından tanımak için onun yapabildiklerine dair somut birtakım örnekleri beraber görelim:
E-posta taslakları oluşturma: ChatGPT, profesyonel ve etkili e-postalar yazmamıza yardımcı olabilir. Örneğin, bir iş arkadaşınıza proje güncellemelerini iletmek istediğinizi düşünün. ChatGPT, uygun bir başlık, selamlaşma ve içerikle e-posta taslağınızı oluşturabilir. Size sadece bu taslak üzerinde istediğiniz değişiklikleri yapmak kalıyor!
Makale ve blog yazıları kaleme alma: ChatGPT, belirli bir konu hakkında yazılar yazarken size rehberlik edebilir ve düşüncelerinizi düzenlemenize yardımcı olabilir. Örneğin, iklim değişikliği konusunda bir yazı yazmak istiyorsanız, ChatGPT size ana başlıkları belirlemede yardımcı olabilir.
Soruları yanıtlama: ChatGPT, genel kültür soruları ile özel alanlardaki soruları yanıtlama konusunda da oldukça yeteneklidir. Örneğin, “Einstein’ın Genel Görelilik Teorisi nedir?” sorusuna, teorinin temel prensipleri ve önemine dair açıklayıcı bir yanıt verebilir. Hatta bu bilgiyi sunuş şeklini özelleştirebilirsiniz de. Mesela cevabı “Bunu ortaokul düzeyinde bir öğrencinin anlayacağı şekilde açıklar mısın?” şeklinde ek bir yönergeyle/komutla da isteyebilirsiniz. Bu şekilde en karmaşık konuları bile istenen seviyede anlatma noktasında oldukça başarılı olduğunu görmüş olacaksınız.
Dil çevirisi: ChatGPT, farklı diller arasında çeviri yapabilir. İngilizce’den Türkçe’ye veya başka dillere çeviri yaparak metinlerin anlaşılmasını sağlar. Örneğin, İngilizce’den İspanyolca’ya şu cümlenin çevirisini yapabilir: “The weather is beautiful today.” -> “El tiempo está hermoso hoy.” Her ne kadar profesyonel çeviri araçları (mesela Deepl) kadar başarılı olamasa da, size ilgili metinden çıkarılması gereken anlamı sunmada gayet başarılı olduğu söylenebilir.
Şiir ve öykü yazma: ChatGPT, orijinal yazılar ve edebi eserler oluşturabilir. Örneğin, doğa temalı bir şiir istediğinizi düşünün. ChatGPT, doğayı ve onun güzelliklerini anlatan zarif ve lirik imgelerle dolu bir şiir sunabilir. Mesela, Açıkdeniz dergisi ile ilgili kısa bir şiir yazdırmayı deneyelim mi?
Şiiri İngilizce istememin sebebi, ChatGPT’nin eğitilmesinde yüzde 98 oranında İngilizce dilindeki metinlerden yararlanılmasıdır. Haliyle, şiiri de, kâfiyeyi de bu dilde daha güzel bir şekilde anlayabiliyor. Diğer dillerde de deneyebilirsiniz elbette, ama İngilizce’deki kadar başarılı olamadığını göreceksiniz. Aynı şekilde, bir öykü fikri üzerinde çalışmak istiyorsanız, ChatGPT karakterler, mekânlar ve olay örgüsü oluşturarak öykünüzü şekillendirmenize yardımcı olabilir.
Özetleme ve yeniden yazma: ChatGPT, uzun metinleri özetleyerek ana noktalarını daha kısa ve anlaşılır hale getirebilir. Ayrıca, belirli bir metni farklı bir şekilde ifade etmek istediğinizde yeniden de yazabilir. Örneğin, bir kitabın önemli bölümlerini özetlemek istiyorsanız, ChatGPT bunu yaparak daha kısa ve özlü bir sunum sağlayabilir.
Programlama ve kod açıklama: ChatGPT, yazılım geliştirme sürecine katkıda bulunarak kod parçaları oluşturabilir ve mevcut kodları açıklamaya yardımcı olabilir. Örneğin, Python dilinde basit bir “Merhaba Dünya!” programı yazmanız gerektiğinde, ChatGPT şu kodu sunabilir:
print(“Merhaba Dünya!”)
Ayrıca, karmaşık bir kodu daha basit ve anlaşılır hale getirerek, teknik olmayan paydaşlara sunulması için açıklama sağlayabilir.
Bunlar gibi sayamayacağımız daha pek çok alanda ve pek çok şekilde bu dil işleme modelinden faydalanabilirsiniz. Ancak, nerede ve nasıl kullanacağınız tamamen sizin düşünce ve hayal gücünüze bağlı. Bu asistanı ne kadar etkili kullanacağınız da yine sizin yeteneklerinize ve onu nasıl yönlendirdiğinize bağlı olacaktır.
ChatGPT’nin gücü, doğal dil metnini olağanüstü akıcı ve tutarlı bir şekilde anlama ve üretme becerisindedir. Model, büyük miktarda veriyi analiz ederek ve insan dilindeki örüntüleri öğrenerek, bağlamsal olarak uygun ve tutarlı yanıtlar üretmeyi başarır. Örneğin, akademik bir makalenin bulgularını özetlemekte zorlanan bir araştırmacıyı düşünün. ChatGPT, araştırmacının zaman ve çabadan tasarruf etmesine yardımcı olarak, özlü ve açık bir özet üreterek ona yardımcı olabilir. Benzer şekilde, karmaşık kodu teknik olmayan paydaşlara açıklaması gereken bir yazılım geliştirici, ChatGPT’yi kullanarak kolay anlaşılır bir açıklama üretebilir.
Bilgi, anlam ve hikmet arayışında, bize yardımcı olmak yerine enerjimizi ve kaynaklarımızı tüketen araçlar ve yöntemlerle sıkça karşılaşırız. Bu araçlar, amacı geride bırakarak, yalnızca amacı elde etmek için kullanılan araçlara odaklanmamıza neden olabilecek engeller oluşturabilir. Bu olgu, akademi ve teknoloji geliştirme gibi hayatın çeşitli alanlarında açıkça görülebilir.
Buna karşılık ChatGPT’nin amaca ve anlama yardımcı olurken engelleri aşmadaki rolünü inceleyelim ve bu YZ aracının, akademi ve teknoloji geliştirme gibi hayatın çeşitli yönlerini nasıl etkilediğine dair bazı örnekler sunalım:
Örneğin, bilimsel bir makale yayımlamanın temel amacı, araştırmanın anlamını ve içeriğini mümkün olduğunca öz ve açık bir şekilde iletmektir. Fikirleri paylaşma ve ortak bir literatüre katkıda bulunma amacı güdülür. Ancak akademik yazma becerilerine hâkim olma, belirli stillere uyma ve hatta kendi dilinizden başka bir dilde makale yayınlamak zorunda kalma gibi gereklilikler, odak noktasını makalenin içeriğinden ve mesajından uzaklaştırabilir. Bu durum, akademik yazının temel amacından uzaklaşmaya yol açabilir. Bu noktada, ChatGPT gibi YZ araçları, insanları bu araçların kısıtlamalarından kurtarma potansiyeline sahiptir.
Yine, yazılım geliştirmede kod yazmak zaman alıcı olabilir ve bazen geliştiricilerin programın amacını gözden kaçırmasına neden olabilir. YZ araçları devreye girerek geliştiricilere temel kavram ve mantığa odaklanma imkânı tanır ve böylece zaman ve çabadan tasarruf etmelerini sağlar.
YZ araçları, geliştiricilere karmaşık süreçlerin ötesine geçme ve temel kavramlara odaklanma fırsatı sunarak zaman ve enerjiden tasarruf sağlar. Bu, geliştiricilerin daha verimli çalışmalarını sağlamanın yanısıra, ilave zamanın daha anlamlı ve değerli alanlarda kullanılmasına imkân tanır. Böylece, insanoğlu daha fazla bilgi ve hikmet arayışına yönelebilir, düşünce ve tefekkür süreçlerine daha fazla zaman ayırabilir, rutin ibadetlerini sürdürebilir ve nihayetinde Allah’ın yolunda hizmet etme amacını daha iyi gerçekleştirebilir. Bu sayede, YZ araçlarının sunduğu kolaylıklar, insanın hayat kalitesini ve manevi gelişimini arttırmaya katkıda bulunabilir.
ChatGPT gibi YZ araçlarının sunduğu avantajları kabul ederken, bu araçların kötüye kullanılması ve etik dışı uygulamalarına da dikkat çekmek önemlidir. Her güçlü araç gibi, YZ teknolojilerinin dikkatli kullanılması ve daha büyük iyilik için kullanılması sorumluluğu vardır. Örneğin, başkalarına ait fikirleri çalmayı kolaylaştırma, sahte veri üretme ve başarılı insanları taklit etme gibi olumsuz yanlarını da gözönünde bulundurmalıyız. Ancak bu tür sorunlar, ChatGPT ve benzeri araçlarla ilgili değil, kullanıcıların onları nasıl kullanmayı tercih ettikleriyle ilgilidir.
Ateş ile yemek pişirme veya ev yakma örneği burada oldukça uygundur. Ateş, doğru kullanıldığında insanların hayatlarını kolaylaştıran değerli bir araçtır. Ancak, kötü niyetli kullanıcıların elinde zarar verici bir silaha dönüşebilir. Bu durumda, sorun ateşin kendisinde değil, insanların onu nasıl kullanmayı seçtiklerinde yatmaktadır.
Dolayısıyla, ChatGPT ve benzeri YZ araçlarının kullanımında dikkatli ve etik olmak esastır. Bu araçlar, doğru kullanıldığında, insanların zamanlarını daha verimli ve anlamlı bir şekilde değerlendirmelerine yardımcı olabilir ve bireylerin kişisel ve manevi gelişimine olumlu katkılar sağlayabilir. Kötüye kullanım ve etik dışı uygulamaların önüne geçmek, kullanıcıların bu teknolojileri sorumlu bir şekilde kullanma bilincine sahip olmalarına bağlıdır.
ÖZETLER
ChatGPT, devrim niteliğinde YZ tabanlı bir dil modelidir. GPT-4 mimarisine dayalı olarak oluşturulan bu model, önceki versiyonları olan GPT-3 ve GPT-2’nin üzerine inşa edilmiş durumda.
GPT’nin, her yeni versiyon ile birlikte, parametre sayısı artarak dil üretme ve anlama becerileri geliştiriliyor. GPT-3 modelinde yaklaşık 175 milyar parametre bulunurken, GPT-4’ün 100 trilyon parametreye sahip olduğu iddia ediliyor. Bu da modelin başarıyla çalışma potansiyelini önemli ölçüde arttırıyor.
Sayamayacağımız daha pek çok alanda ve pek çok şekilde ChatGPT modelinden faydalanabilirsiniz. Ancak nerede ve nasıl kullanacağınız tamamen sizin düşünce ve hayal gücünüze bağlı. Bu asistanı ne kadar etkili kullanacağınız da yine sizin yeteneklerinize ve onu nasıl yönlendirdiğinize bağlı olacaktır.
ChatGPT’nin gücü, doğal dil metnini olağanüstü akıcı ve tutarlı bir şekilde anlama ve üretme becerisindedir. Model, büyük miktarda veriyi analiz ederek ve insan dilindeki örüntüleri öğrenerek, bağlamsal olarak uygun ve tutarlı yanıtlar üretmeyi başarır. Böylece zaman ve çabadan tasarruf etmemizi sağlar.
YZ araçları, geliştiricilerin daha verimli çalışmalarını sağlamanın yanısıra, ilave zamanın daha anlamlı ve değerli alanlarda kullanılmasına imkân tanır. Böylece, insanoğlu daha fazla bilgi ve hikmet arayışına yönelebilir, düşünce ve tefekkür süreçlerine daha fazla zaman ayırabilir. Bu sayede, YZ araçları, insanın hayat kalitesini ve manevi gelişimini arttırmaya katkıda bulunabilir.
ChatGPT gibi YZ araçlarının sunduğu avantajları kabul ederken, bu araçların kötüye kullanılması ve etik dışı uygulamalarına da dikkat çekmek önemlidir. Ancak bu tür sorunlar, ChatGPT ve benzeri araçlarla ilgili değil, kullanıcıların onları nasıl kullanmayı tercih ettikleriyle ilgilidir.